O αστρικός χάρτης του Ίππαρχου

Η υδρόγειος σφαίρα που κρατά στους ώμους του ένα ρωμαϊκό άγαλμα του Ατλαντα φέρει σκαλισμένο έναν χάρτη του ουρανού που πιθανότατα βασίστηκε στον χαμένο αστρικό χάρτη του Ίππαρχου, υποστηρίζει ένας Αμερικανός ειδικός στην ιστορία της Αστρονομίας. Το δίμετρο άγαλμα του μυθικού Τιτάνα που υποχρεώθηκε από τον Δία να κρατά τους ουρανούς στους ώμους του είναι γνωστό ως «Ατλαντας του Φαρνέζε» και αποτελεί μέρος της συλλογής Φαρνέζε στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο της Νάπολης.







Ο Μπράντλι Σάιφερ του Πολιτειακού Πανεπιστημίου της Λουιζιάνα ανακάλυψε ότι οι αστερισμοί που απεικονίζονται πάνω στη σφαίρα του αγάλματος βρίσκονται στις ίδιες θέσεις που θα τους έβλεπε και ο Ίππαρχος τον δεύτερο αιώνα π.Χ. Η παρατήρηση αυτή τον οδήγησε στο συμπέρασμα ότι ο γλύπτης βασίστηκε στον αστρικό κατάλογο που είχε συντάξει ο αρχαίος Έλληνας αστρονόμος. Ο κατάλογος έχει χαθεί και οι μόνες αναφορές για αυτόν προέρχονται από άλλους αρχαίους αστρονόμους. Ο αστρονόμος και μαθηματικός Ίππαρχος συνέταξε τον πρώτο κατάλογο των άστρων του ουρανού, παρατήρησε πρώτος τη μετάπτωση των ισημερινών (την ελαφρά μετατόπιση στο νοητό άξονα του ουρανού λόγω της περιοδικής μετατόπισης του άξονα της Γης) και πιστεύεται επίσης ότι εφηύρε την τριγωνομετρία. Ο Σάιφερ ανέλυσε τις θέσεις των αστερισμών στο άγαλμα και υπολόγισε ότι οι ορατοί αστερισμοί βρίσκονταν σε αυτές τις θέσεις το 125 π.Χ, συν ή πλην 55 χρόνια, δηλαδή την εποχή που έζησε ο Ίππαρχος.





Μέχρι σήμερα οι πιθανές εξηγήσεις για την προέλευση του μαρμάρινου χάρτη αφορούσαν αστρονόμους που έζησαν είτε υπερβολικά νωρίς, όπως ένας Ασσύριος παρατηρητής του 1130 π.Χ, είτε υπερβολικά αργά, όπως ο Πτολεμαίος, που συνέταξε τις παρατηρήσεις του το 128 μ.Χ. Η θεωρία του Σάιφερ παρουσιάστηκε στο συνέδριο της Αμερικανικής Αστρονομικής Εταιρείας στο Σαν Ντιέγκο.