Μια και το θέμα των ΜΜΕ είναι πάντα επίκαιρο και τις τελευταίες μέρες δημοφιλέστατο και στο blog μας, κάνω εδώ μια επανάληψη των όσων ανέφερα σε προηγούμενο σχόλιο (βλ. Ο ρόλος των Ελληνικών ΜΜΕ στη διαφθορά και τη διαπλοκή και το πρώτο σχόλιο) προσθέτοντας κάποια ακόμη στοιχεία.
Ξεκινάμε λοιπόν κάνοντας μια αναδρομή στην έναρξη του ραδιοτηλεοπτικού βίου. Η τηλεόραση ξεκίνησε, όπως προαναφέρθηκε, ως δημόσια υπηρεσία. Το κράτος έχοντας το μονοπώλιο στις συχνότητες ξεκίνησε τη ραδιοτηλεοπτική μετάδοση ειδήσεων και εκπομπών μέσω κρατικών συχνοτήτων. Επόμενο ήταν λοιπόν ότι η τηλεόραση αλλά και η ραδιοφωνία βρίσκονταν υπό τον έλεγχο του. Την εικόνα αυτή είχε κατά νου και ο συνταγματικός νομοθέτης του 1976 γι αυτό και το άρθρο για τη ραδιοτηλεόραση (άρθρο 15 παρ.2 Σ) διαμορφώθηκε ως εξής: «Η ραδιοφωνία και η τηλεόραση υπάγονται στον άμεσο έλεγχο του Κράτους». Ο κρατικός αυτός έλεγχος δικαιολογείται σε 2 επίπεδα α) διότι οι συχνότητες είναι δημόσια περιουσία, οπότε ο κάτοχος τους δικαιούται σε έλεγχο της χρήσης τους και β) η μετάδοση πληροφοριών και απόψεων μέσω της τηλεόρασης πέρα από ατομικό δικαίωμα του καθενός αποτελεί και θεσμική εγγύηση για τη δημοκρατία μας με αποτέλεσμα να πρέπει να υπάρχει κάποιος υπεύθυνος για την τήρηση των όρων ισότητας και ελεύθερης πρόσβασης όλων στην ενημέρωση. Όσο λοιπόν η τηλεόραση αποτελούσε κρατική καθαρά υπόθεση, ο κρατικός έλεγχος ήταν αυτονόητος (μάλιστα ως ένα βαθμό κατέληγε και στη λογοκρισία της τότε τηλεόρασης, καθώς η ίδια δεν αποτελούσε τίποτα περισσότερο από προπαγάνδα υπέρ του εκάστοτε κυβερνητικού έργου). Γρήγορα, όμως, ισχυρά πρόσωπα αντιλήφθηκαν τη δύναμη της τηλεόρασης και επεξεργάστηκαν την ιδέα των ιδιωτικών τηλεοπτικών σταθμών. Πώς όμως θα μπορούσε να συμβιβαστεί η μεσολάβηση ιδιωτικών παραγόντων στην παροχή μιας κατά βάση δημόσιας υπηρεσίας; Η λύση που δόθηκε ήταν το καθεστώς προηγούμενης αδειοδότησης. Καθένας έχει το δικαίωμα να ανοίξει ιδιωτική τηλεοπτική επιχείρηση, αφού προηγουμένως λάβει την έγκριση (υπό μορφή άδειας) από το κράτος. Η άδεια αυτή έχει για το κράτος διπλή σημασία: αφενός αποτελεί σημαντική πηγή εσόδων καθώς μια άδεια θα μπορούσε να κοστίζει τουλάχιστον 3-4 εκατομμύρια ευρώ και καθώς η άδεια ανανεώνεται περιοδικά το ποσό αυτό θα εισπράττονταν σε κάθε ανανέωση της, αφετέρου αποτελεί εχέγγυο της δημοκρατικότητας της τηλεόρασης. Κι αυτό γιατί το καθεστώς κρατικής εποπτείας επιτρέπει σε κρατικούς παράγοντες να ελέγχουν την αντικειμενικότητα και την υπό ίσους όρους πληροφόρηση, την ποιότητα του τηλεοπτικού προγράμματος, την τήρηση των όρων ανταγωνισμού και διαφήμισης…
Δεν ξέρω πόσα ακριβώς ιδιωτικά κανάλια μετρά η ελληνική τηλεόραση, ξέρω, ωστόσο ότι ούτε ένα από αυτά δεν έχει υπαχθεί σε καθεστώς αδειοδότησης. Κανένα από αυτά δεν έχει διοικητική άδεια, παρά μόνο προσωρινή άδεια λειτουργίας από τους ΟΤΑ προκειμένου να εκπέμπει χωρίς οι συχνότητες του να μπερδεύονται με άλλες. Αντί για την άδεια, οι ιδιωτικοί σταθμοί, εξασφάλισαν παρασκηνιακές συμφωνίες που επέτρεψαν την παράνομη στην ουσία λειτουργία τους και μάλιστα την εδραίωση της για τα καλά. Από το 1990 ως σήμερα κανείς δεν έχει ανακινήσει τα θέμα, ενώ τα κανάλια συγκαλύπτουν ή πολλές φορές εμπλέκονται σε υποθέσεις διαπλοκής και διαφθοράς.
Ο κρατικός έλεγχος, λοιπόν, που ορίζει το 15 παρ.2 φαντάζει σήμερα πέρα για πέρα ουτοπικός. Μόνη υπόνοια ελέγχου, αποτελεί αυτή που ανατέθηκε με τα επόμενα εδάφια του άρθρου 15 του Συντάγματος (όπως διαμορφώθηκε και μετά την αναθεώρηση του 2001) στο Εθνικό Συμβούλιο Ραδιοτηλεόρασης (ΕΣΡ): «Ο έλεγχος και η επιβολή των διοικητικών κυρώσεων υπάγονται στην αποκλειστική αρμοδιότητα του Εθνικού Συμβουλίου Ραδιοτηλεόρασης που είναι ανεξάρτητη αρχή, όπως νόμος ορίζει. Ο άμεσος έλεγχος του Κράτους, που λαμβάνει και τη μορφή του καθεστώτος της προηγούμενης άδειας, έχει ως σκοπό την αντικειμενική και με ίσους όρους μετάδοση πληροφοριών και ειδήσεων, καθώς και προϊόντων του λόγου και της τέχνης την εξασφάλιση της ποιοτικής στάθμης των προγραμμάτων που επιβάλλει η κοινωνική αποστολή της ραδιοφωνίας και της τηλεόρασης και η πολιτιστική ανάπτυξη της Χώρας, καθώς και το σεβασμό της αξίας του ανθρώπου και την προστασία της παιδικής ηλικίας και της νεότητας». To ΕΣΡ ως ανεξάρτητη διοικητική αρχή ανέλαβε τη διαμεσολάβηση ανάμεσα στο κράτος και τους ιδιωτικούς τηλεοπτικούς σταθμούς προκειμένου να είναι πιο αποτελεσματική και αντικειμενική η άσκηση ελέγχου. Στόχος όσα αναφέρονται στο τέλος του άρθρου, δηλαδή η αντικειμενική ενημέρωση, η ισότητα στην πληροφόρηση, η προστασία του σεβασμού της αξίας του ανθρώπου κ.λ.π. Ότι τα κατάφερε στο ρόλο του αυτό δε θα το λέγαμε και με τόση σιγουριά… αρχικά γιατί εν τέλει τα μέλη του επηρεάζονται από τα εκάστοτε πολιτικά συμφέροντα με αποτέλεσμα οι αποφάσεις να μην είναι απόλυτα δίκαιες. Δεν υπάρχουν σαφή κριτήρια στη ρύθμιση των υποθέσεων, ενώ αποφασιστικό ρόλο παίζει μάλλον το κύρος και η δύναμη των προσώπων που καταγγέλλονται. Επιπλέον τα αυξημένα καθήκοντα των μελών του δεν επιτρέπουν την εύρυθμη λειτουργία του συμβουλίου. Τελευταίο και κυριότερο πρόβλημα βέβαια αποτελεί η διαδικασία με την επιβολή, όποτε επιβάλλονται, και την είσπραξη των προστίμων. Δεν είναι ξεκαθαρισμένο ποιος φορέας εισπράττει τα έσοδα, σε τι αξιοποιούνται και αν σε τελική ανάλυση εισπράττονται κιόλας! Εδώ ενδεικτικά αναφέρω ένα παράδειγμα: στα πλαίσια μιας εργασίας για το ΕΣΡ αναρωτηθήκαμε ποιος εν τέλει εισπράττει τα πρόστιμα, οπότε πήραμε τηλέφωνο στο ίδιο το συμβούλιο και ρωτήσαμε. Έντρομη η γραμματέας μας διαβεβαίωνε με ένα άκρως απολογητικό ύφος ότι όντως εισπράττονται αλλά η ίδια αγνοούσε περαιτέρω στοιχεία!
Κάπως έτσι διαμορφώθηκε η ασυδοσία των ιδιωτικών ΜΜΕ η οποία συνδυάστηκε σαφώς και με την παρακμή της κρατικής τηλεόρασης. Οι πολιτικοί παράγοντες από τότε που βρήκαν χώρο έκφρασης και επιβολής στα ιδιωτικά κανάλια αδιαφόρησαν πλήρως για την κρατική τηλεόραση. Είμαστε η μόνη χώρα που το ποσοστό τηλεθέασης των κρατικών σταθμών δεν φθάνει ούτε καν το μισό των υπόλοιπων καναλιών τη στιγμή που τα κρατικά κανάλια άλλων χωρών, όπως π.χ το BBC στην Αγγλία είναι συνήθως πρώτα σε τηλεθέαση. Ο μόνος λόγος διατήρησης της κρατικής τηλεόρασης σήμερα είναι η απορρόφηση εκατοντάδων δημοσίων υπαλλήλων (χωρίς ουσιαστικό αντικείμενο), προκειμένου να ικανοποιούνται οι κάθε λογής πολιτικές υποσχέσεις.
Αν, λοιπόν, υπάρχει καμιά αμφιβολία για την ύπαρξη αναξιοποίητων πηγών εσόδων, μπορούμε να ενημερώσουμε το κυβερνητικό επιτελείο, ότι εκπέμπουν παράνομοι σταθμοί, ότι υπάρχουν ανείσπραχτα έσοδα από πρόστιμα και ότι επιπλέον υπάρχουν δεκάδες υψηλά στελέχη κρατικών σταθμών που πληρώνονται αδρά χωρίς να κάνουν κάποια εργασία॥ Αν μετά από αυτά είναι δίκαιο να στερούνται οι συνταξιούχοι τα επιδόματα τους, το αφήνω στην κρίση σας!
ΠΗΓΗ
Ξεκινάμε λοιπόν κάνοντας μια αναδρομή στην έναρξη του ραδιοτηλεοπτικού βίου. Η τηλεόραση ξεκίνησε, όπως προαναφέρθηκε, ως δημόσια υπηρεσία. Το κράτος έχοντας το μονοπώλιο στις συχνότητες ξεκίνησε τη ραδιοτηλεοπτική μετάδοση ειδήσεων και εκπομπών μέσω κρατικών συχνοτήτων. Επόμενο ήταν λοιπόν ότι η τηλεόραση αλλά και η ραδιοφωνία βρίσκονταν υπό τον έλεγχο του. Την εικόνα αυτή είχε κατά νου και ο συνταγματικός νομοθέτης του 1976 γι αυτό και το άρθρο για τη ραδιοτηλεόραση (άρθρο 15 παρ.2 Σ) διαμορφώθηκε ως εξής: «Η ραδιοφωνία και η τηλεόραση υπάγονται στον άμεσο έλεγχο του Κράτους». Ο κρατικός αυτός έλεγχος δικαιολογείται σε 2 επίπεδα α) διότι οι συχνότητες είναι δημόσια περιουσία, οπότε ο κάτοχος τους δικαιούται σε έλεγχο της χρήσης τους και β) η μετάδοση πληροφοριών και απόψεων μέσω της τηλεόρασης πέρα από ατομικό δικαίωμα του καθενός αποτελεί και θεσμική εγγύηση για τη δημοκρατία μας με αποτέλεσμα να πρέπει να υπάρχει κάποιος υπεύθυνος για την τήρηση των όρων ισότητας και ελεύθερης πρόσβασης όλων στην ενημέρωση. Όσο λοιπόν η τηλεόραση αποτελούσε κρατική καθαρά υπόθεση, ο κρατικός έλεγχος ήταν αυτονόητος (μάλιστα ως ένα βαθμό κατέληγε και στη λογοκρισία της τότε τηλεόρασης, καθώς η ίδια δεν αποτελούσε τίποτα περισσότερο από προπαγάνδα υπέρ του εκάστοτε κυβερνητικού έργου). Γρήγορα, όμως, ισχυρά πρόσωπα αντιλήφθηκαν τη δύναμη της τηλεόρασης και επεξεργάστηκαν την ιδέα των ιδιωτικών τηλεοπτικών σταθμών. Πώς όμως θα μπορούσε να συμβιβαστεί η μεσολάβηση ιδιωτικών παραγόντων στην παροχή μιας κατά βάση δημόσιας υπηρεσίας; Η λύση που δόθηκε ήταν το καθεστώς προηγούμενης αδειοδότησης. Καθένας έχει το δικαίωμα να ανοίξει ιδιωτική τηλεοπτική επιχείρηση, αφού προηγουμένως λάβει την έγκριση (υπό μορφή άδειας) από το κράτος. Η άδεια αυτή έχει για το κράτος διπλή σημασία: αφενός αποτελεί σημαντική πηγή εσόδων καθώς μια άδεια θα μπορούσε να κοστίζει τουλάχιστον 3-4 εκατομμύρια ευρώ και καθώς η άδεια ανανεώνεται περιοδικά το ποσό αυτό θα εισπράττονταν σε κάθε ανανέωση της, αφετέρου αποτελεί εχέγγυο της δημοκρατικότητας της τηλεόρασης. Κι αυτό γιατί το καθεστώς κρατικής εποπτείας επιτρέπει σε κρατικούς παράγοντες να ελέγχουν την αντικειμενικότητα και την υπό ίσους όρους πληροφόρηση, την ποιότητα του τηλεοπτικού προγράμματος, την τήρηση των όρων ανταγωνισμού και διαφήμισης…
Δεν ξέρω πόσα ακριβώς ιδιωτικά κανάλια μετρά η ελληνική τηλεόραση, ξέρω, ωστόσο ότι ούτε ένα από αυτά δεν έχει υπαχθεί σε καθεστώς αδειοδότησης. Κανένα από αυτά δεν έχει διοικητική άδεια, παρά μόνο προσωρινή άδεια λειτουργίας από τους ΟΤΑ προκειμένου να εκπέμπει χωρίς οι συχνότητες του να μπερδεύονται με άλλες. Αντί για την άδεια, οι ιδιωτικοί σταθμοί, εξασφάλισαν παρασκηνιακές συμφωνίες που επέτρεψαν την παράνομη στην ουσία λειτουργία τους και μάλιστα την εδραίωση της για τα καλά. Από το 1990 ως σήμερα κανείς δεν έχει ανακινήσει τα θέμα, ενώ τα κανάλια συγκαλύπτουν ή πολλές φορές εμπλέκονται σε υποθέσεις διαπλοκής και διαφθοράς.
Ο κρατικός έλεγχος, λοιπόν, που ορίζει το 15 παρ.2 φαντάζει σήμερα πέρα για πέρα ουτοπικός. Μόνη υπόνοια ελέγχου, αποτελεί αυτή που ανατέθηκε με τα επόμενα εδάφια του άρθρου 15 του Συντάγματος (όπως διαμορφώθηκε και μετά την αναθεώρηση του 2001) στο Εθνικό Συμβούλιο Ραδιοτηλεόρασης (ΕΣΡ): «Ο έλεγχος και η επιβολή των διοικητικών κυρώσεων υπάγονται στην αποκλειστική αρμοδιότητα του Εθνικού Συμβουλίου Ραδιοτηλεόρασης που είναι ανεξάρτητη αρχή, όπως νόμος ορίζει. Ο άμεσος έλεγχος του Κράτους, που λαμβάνει και τη μορφή του καθεστώτος της προηγούμενης άδειας, έχει ως σκοπό την αντικειμενική και με ίσους όρους μετάδοση πληροφοριών και ειδήσεων, καθώς και προϊόντων του λόγου και της τέχνης την εξασφάλιση της ποιοτικής στάθμης των προγραμμάτων που επιβάλλει η κοινωνική αποστολή της ραδιοφωνίας και της τηλεόρασης και η πολιτιστική ανάπτυξη της Χώρας, καθώς και το σεβασμό της αξίας του ανθρώπου και την προστασία της παιδικής ηλικίας και της νεότητας». To ΕΣΡ ως ανεξάρτητη διοικητική αρχή ανέλαβε τη διαμεσολάβηση ανάμεσα στο κράτος και τους ιδιωτικούς τηλεοπτικούς σταθμούς προκειμένου να είναι πιο αποτελεσματική και αντικειμενική η άσκηση ελέγχου. Στόχος όσα αναφέρονται στο τέλος του άρθρου, δηλαδή η αντικειμενική ενημέρωση, η ισότητα στην πληροφόρηση, η προστασία του σεβασμού της αξίας του ανθρώπου κ.λ.π. Ότι τα κατάφερε στο ρόλο του αυτό δε θα το λέγαμε και με τόση σιγουριά… αρχικά γιατί εν τέλει τα μέλη του επηρεάζονται από τα εκάστοτε πολιτικά συμφέροντα με αποτέλεσμα οι αποφάσεις να μην είναι απόλυτα δίκαιες. Δεν υπάρχουν σαφή κριτήρια στη ρύθμιση των υποθέσεων, ενώ αποφασιστικό ρόλο παίζει μάλλον το κύρος και η δύναμη των προσώπων που καταγγέλλονται. Επιπλέον τα αυξημένα καθήκοντα των μελών του δεν επιτρέπουν την εύρυθμη λειτουργία του συμβουλίου. Τελευταίο και κυριότερο πρόβλημα βέβαια αποτελεί η διαδικασία με την επιβολή, όποτε επιβάλλονται, και την είσπραξη των προστίμων. Δεν είναι ξεκαθαρισμένο ποιος φορέας εισπράττει τα έσοδα, σε τι αξιοποιούνται και αν σε τελική ανάλυση εισπράττονται κιόλας! Εδώ ενδεικτικά αναφέρω ένα παράδειγμα: στα πλαίσια μιας εργασίας για το ΕΣΡ αναρωτηθήκαμε ποιος εν τέλει εισπράττει τα πρόστιμα, οπότε πήραμε τηλέφωνο στο ίδιο το συμβούλιο και ρωτήσαμε. Έντρομη η γραμματέας μας διαβεβαίωνε με ένα άκρως απολογητικό ύφος ότι όντως εισπράττονται αλλά η ίδια αγνοούσε περαιτέρω στοιχεία!
Κάπως έτσι διαμορφώθηκε η ασυδοσία των ιδιωτικών ΜΜΕ η οποία συνδυάστηκε σαφώς και με την παρακμή της κρατικής τηλεόρασης. Οι πολιτικοί παράγοντες από τότε που βρήκαν χώρο έκφρασης και επιβολής στα ιδιωτικά κανάλια αδιαφόρησαν πλήρως για την κρατική τηλεόραση. Είμαστε η μόνη χώρα που το ποσοστό τηλεθέασης των κρατικών σταθμών δεν φθάνει ούτε καν το μισό των υπόλοιπων καναλιών τη στιγμή που τα κρατικά κανάλια άλλων χωρών, όπως π.χ το BBC στην Αγγλία είναι συνήθως πρώτα σε τηλεθέαση. Ο μόνος λόγος διατήρησης της κρατικής τηλεόρασης σήμερα είναι η απορρόφηση εκατοντάδων δημοσίων υπαλλήλων (χωρίς ουσιαστικό αντικείμενο), προκειμένου να ικανοποιούνται οι κάθε λογής πολιτικές υποσχέσεις.
Αν, λοιπόν, υπάρχει καμιά αμφιβολία για την ύπαρξη αναξιοποίητων πηγών εσόδων, μπορούμε να ενημερώσουμε το κυβερνητικό επιτελείο, ότι εκπέμπουν παράνομοι σταθμοί, ότι υπάρχουν ανείσπραχτα έσοδα από πρόστιμα και ότι επιπλέον υπάρχουν δεκάδες υψηλά στελέχη κρατικών σταθμών που πληρώνονται αδρά χωρίς να κάνουν κάποια εργασία॥ Αν μετά από αυτά είναι δίκαιο να στερούνται οι συνταξιούχοι τα επιδόματα τους, το αφήνω στην κρίση σας!
ΠΗΓΗ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου