Ελλάδα: Χώρα Ή χώρος;

του Σταύρου Λυγερού

H πτώση των κομμουνιστικών καθεστώτων προκάλεσε στη δεκαετία 1990 ένα μεγάλο κύμα παράνομης μετανάστευσης από ανατολικοευρωπαϊκές χώρες προς την Ελλάδα. Οι ροές αυτές δεν έχουν σταματήσει, αλλά τα τελευταία χρόνια είναι σαφώς μικρότερες. Αντιθέτως, διογκώνονται με εντυπωσιακό ρυθμό οι ροές λαθρομεταναστών από ισλαμικές χώρες, κυρίως από Ιράκ, Αφγανιστάν, Πακιστάν, Μπαγκλαντές, Παλαιστίνη, Σομαλία και Ερυθραία.

Οι ανατολικοευρωπαίοι μετανάστες, που σε μεγάλο βαθμό έχουν πια νομιμοποιηθεί, λόγω πολιτισμικής ταυτότητας και τρόπου ζωής έχουν κατά κανόνα εισέλθει σε τροχιά κοινωνικής ενσωμάτωσης. Δεν αναμένεται να συμβεί το ίδιο με τη συντριπτική πλειοψηφία των μουσουλμάνων. Πρώτον, επειδή η πολιτισμική τους ταυτότητα δεν διευκολύνει την ενσωμάτωσή τους, όπως έχει αποδείξει και η πείρα με παλαιότερες μουσουλμανικές κοινότητες σε δυτικοευρωπαϊκές χώρες. Δεύτερον, επειδή οι μουσουλμάνοι παράνομοι μετανάστες στην Ελλάδα είναι ήδη αναλογικά πάρα πολλοί, αυξάνουν συνεχώς και ζουν σε ιδιότυπα γκέτο.


Με ελάχιστες εξαιρέσεις, οι κυβερνήσεις δεν έχουν κάνει σοβαρές προσπάθειες να θέσουν υπό έλεγχο το φαινόμενο. Όποτε παρενέβησαν στο παρελθόν ήταν για να νομιμοποιήσουν μαζικά υφιστάμενες καταστάσεις. Η κυβέρνηση Παπανδρέου κάνει κάτι περισσότερο. Αντί να δημιουργεί αντικίνητρα για να συρρικνώσει τις ροές παράνομων μεταναστών, προχωρά σε πολιτογραφήσεις. Είναι λογικό και επιβεβλημένο να πάρουν την ελληνική ιθαγένεια τα παιδιά νόμιμων μεταναστών, που γεννήθηκαν, ζουν και πάνε σχολείο στην Ελλάδα. Το ελληνικό κράτος θα πρέπει να είναι πιο συγκρατημένο σε παιδιά που εισήλθαν παρανόμως με τους γονείς τους στην Ελλάδα. Δεν αρκεί να έχουν φοιτήσει στις τρεις πρώτες τάξεις του Δημοτικού ή αθροιστικά έξι τάξεις της στοιχειώδους και μέσης εκπαίδευσης.

Το «σχέδιο νομοθετικής πρωτοβουλίας» του υπουργείου Εσωτερικών: όποιο παιδί γεννηθεί στην Ελλάδα και είναι άγνωστης ιθαγένειας ή δεν μπορεί να αποκτήσει άλλη ιθαγένεια θα παίρνει αυτομάτως την ελληνική (προσθήκη στον Κώδικα Ελληνικής Ιθαγένειας του άρθρου 1Α, παρ. 4α και 4β). Η διάταξη αυτή, που υπάρχει και στον ισχύοντα Κώδικα (2004), είναι ασαφής και θα πρέπει να διευκρινιστεί σε ό,τι αφορά στους ανιθαγενείς, γιατί ενδέχεται να δημιουργήσει προβλήματα. Υπενθυμίζουμε ότι η συντριπτική πλειοψηφία των μεταναστών, που εισέρχονται παράνομα στην Ελλάδα, δεν έχουν μαζί τους χαρτιά.

Ο αριθμός των παιδιών που θα πάρουν σε πρώτη φάση την ελληνική ιθαγένεια δεν θα είναι πολύ μεγάλος. Εάν η ελληνική ιθαγένεια δοθεί μαζικά και όχι εξετάζοντας κάθε περίπτωση ξεχωριστά, θα δημιουργηθεί ένα κίνητρο στους ευρισκόμενους ήδη στην Ελλάδα παράνομους μετανάστες να τεκνοποιήσουν. Η προοπτική τα παιδιά τους να αποκτήσουν σχετικά εύκολα την ελληνική ιθαγένεια τους ωθεί να αντιμετωπίσουν την Ελλάδα όχι ως χώρα-τράνζιτ, αλλά ως χώρα προορισμό. Το μήνυμα ότι η Ελλάδα δίνει σχετικά εύκολα ιθαγένειες θα φτάσει ταχύτατα στις χώρες προέλευσης των παράνομων μεταναστών, γεγονός που θα τροφοδοτήσει το ρεύμα παράνομης μετανάστευσης, αυτή τη φορά ζευγαριών και οικογενειών.

Στη χώρα βρίσκεται ήδη ένας δυσανάλογα μεγάλος αριθμός μεταναστών, που κινείται στο περιθώριο, μακριά από κάθε έννοια έστω και στοιχειώδους ενσωμάτωσης. Εάν σ’ αυτούς προστεθεί ένα νέο μεγάλο κύμα, αναπόφευκτα θα ανατραπεί η κοινωνική ισορροπία και θα αλλοιωθεί η εθνική ταυτότητα.

Ο πρωθυπουργός φαίνεται να υποτιμά τους κινδύνους. Είναι αρκετές οι ενδείξεις που οδηγούν στο συμπέρασμα ότι από μεταμοντέρνο ιδεολογικό δογματισμό αντιλαμβάνεται την Ελλάδα περισσότερο σαν χώρο παρά ως χώρα. Αλλά και στις «νέες χώρες», που από τη φύση τους είναι πολυπολιτισμικές επειδή δημιουργήθηκαν από μετανάστες (HΠA, Καναδάς, Αυστραλία κ.ά.), ισχύουν αυστηρά κριτήρια παραχώρησης ιθαγένειας.

Η Ελλάδα, όμως, δεν είναι ούτε «νέα χώρα» ούτε πρώην αποικιακή αυτοκρατορία, που παραχωρεί ιθαγένεια σε πρώην υπηκόους της. Η Ελλάδα είναι πατρίδα ενός έθνους, το οποίο ζει σε μία ασταθή περιοχή και αντιμετωπίζει ευθείες απειλές. Σ’ αυτές τις συνθήκες, η εθνική και κοινωνική συνοχή είναι σχεδόν προϋπόθεση επιβίωσης. Εάν η κυβέρνηση Παπανδρέου κάνει πράξη τη νομοθετική πρόθεσή της, το πρόβλημα της παράνομης μετανάστευσης μάλλον θα επιδεινωθεί παρά θα επιλυθεί, πιθανώς με μη αντιστρέψιμες επιπτώσεις.
http://m-epikaira.gr